IDAology: Μία πολιτιστική εμπειρία στον χωροχρόνο του Ψηλορείτη

Η άυλη κληρονομιά του Ψηλορείτη μέσα από τους βοσκούς του βουνού!

Η ιστορία του ψηλότερου  βουνού της Κρήτης είναι σίγουρα γραμμένη στα μνημεία, τα τοπωνύμια, τις ιστορικές πηγές και το φυσικό περιβάλλον που απλώνεται από την κορφή ως τους πρόποδες και από το οροπέδιο της Νίδας μέχρι τις πηγές και τα βάραθρα του ορεινού μας όγκου.

Ο Δήμος Ανωγείων σε συνεργασία με την Εταιρεία Πολιτιστικής Διαχείρισης και έρευνας Androidus Project Tank δημιούργησε την πρόταση-πολιτιστικό στοιχείο:

«Οι Άγραφοι θεσμοί και τα εθιμικά γνωρίσματα της κοινωνίας των βοσκών του Ψηλορείτη» (Idaology Project) η οποία βρίσκεται ήδη στη δεύτερη φάση εγγραφής για το Εθνικό Μητρώο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η προσπάθεια αυτή αποτελεί έργο συλλογικής και συμμετοχικής έρευνας που συνδυάζει την επιστημονική καταγραφή με την προφορική ιστορία μέσω ενεργής εμπλοκής των ίδιων των πρωταγωνιστών, των βοσκών του Ψηλορείτη, οι οποίοι γίνονται αφηγητές της ίδιας τους της καθημερινότητας.

Η επιλογή των βοσκικών κοινωνιών και αρχή της έρευνας μας ξεκίνησε με μελέτη περίπτωσης τα Ανώγεια, φιλοδοξώντας να επεκταθεί στο σύνολο του Ψηλορείτη και να αποτελέσει βάση διαπολιτισμικής έρευνας. Μέσα από την καταγραφή στοιχειών αλληλένδετων μεταξύ τους ουσιαστικά παρουσιάζεται ο άυλος πολιτισμός της Ίδας και η συνεισφορά της στη διαμόρφωση της κουλτούρας και πολιτιστικής ταυτότητας  των ορεινών κοινωνιών που μας περιβάλλουν.

 Ο σταθερότερος ανθρώπινος παράγοντας που πέρασε από ένα βουνό γεμάτο μύθους είναι ο βοσκός  και γι αυτό ακριβώς τον λόγο κουβαλάει στο κοινωνικό του dna μια κουλτούρα οργάνωσης, δικαίου, ιεραρχίας, ηθών και εθίμων μα και δομής των κοινωνιών που συγκρότησε σε όλο το εύρος του βουνού.

Στοιχεία όπως ο όρκος των βοσκών , ο σασμός (διαμεσολάβηση), η υφαντική τέχνη των γυναικών, η οικοδομική τεχνοτροπία των μιτάτων, η ιεραρχία στη δομή και οργάνωση σε ένα βοσκότοπο καθώς και η απόφαση η το χρέος να ακολουθήσει κανείς τη ζωή του βοσκού στους τόπους μας αποτελούν ορισμένα σημεία της παραπάνω πρότασης τα οποία συνδέει ένα αόρατο νήμα πολιτιστικής διασύνδεσης και κουλτούρας.

Προκειμένου να εγγραφεί ένα από τα προτεινόμενα στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στο Εθνικό Ευρετήριο - Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποδεδειγμένη ενήμερη συναίνεση και η ενεργός συμμετοχή των ίδιων των φορέων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Σε αυτό το πνεύμα, ο Δήμος Ανωγείων και η Androidus Project Tank που αποτελεί μια δεξαμενή δημιουργικότητας και πολιτιστικής διαχείρισης μέσα από την οποία φιλοδοξούμε να αντιληφθούμε, καλούνται να συλλέξουμε και να αξιοποιήσουμε τα συστατικά στοιχεία που διαμορφώνουν την ταυτότητα, φυσιογνωμία και κουλτούρα του τόπου μας.

 Με οδηγό την επιστημονική μελέτη, την εμπειρική έρευνα και την συνεργασία, μας ενδιαφέρει ως Φορέας Ερευνητικής και Πολιτισμικής δράσης να ανακαλύψουμε τα βαθιά ριζωμένα στο χρόνο χαρακτηριστικά του τόπου μας, αναδεικνύοντας τα ως αγαθά οικουμενικής πρόσβασης και διάδρασης.

Aπευθύνουν ανοικτό κάλεσμα στις τοπικές κοινότητες, τοπικούς φορείς και συλλόγους, προκειμένου μέσα από τη διαβούλευση και τη συνεργασία, την κατάθεση προτάσεων και ιδεών να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Το Εθνικό Ευρετήριο είναι η αποτύπωση στοιχείων της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας με τη μορφή ευρετηρίου. Φιλοδοξεί να αποτελέσει μια έγκυρη και επικαιροποιημένη εικόνα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας ως επίσημο εθνικό κατάλογο των πολιτιστικών στοιχείων προς ένταξη στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ουνεσκο.

Το πρόγραμμα, διάρκειας 30 μηνών, συντονίζεται από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας με Συντονιστή τον Καθ. Μ. Τσικνάκη (Καθηγητή Πληροφορικής) από το Εργαστήριο Υπολογιστικής Βιο-Ιατρικής και με Επιστημονικό Υπεύθυνο του έργου τον Υπ. Δρ.  Γ. Καλομοίρη (Αρχαιολόγο & Πολιτιστικό διαχειριστή) από την ΑΜΚΕ Πολιτιστικής διαχείρισης Androidus Project Tank. 

Την κοινοπραξία του έργου συναπαρτίζει το Κέντρο Ερευνών και Μελετών του Πανεπιστημίου Κρήτης για τις Ανθρωπιστικές, τις Κοινωνικές και τις Επιστήμες της Αγωγής (Κ.Ε.ΜΕ.-Π.Κ.) με το Εργαστήριο «Οπτική Ανθρωπολογία. Εικόνα, μουσική κείμενο» και το «Κέντρο Μελετών για το Κοινωνικό Φύλο», με Υπεύθυνο τον Καθ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Αρ. Τσαντηρόπουλο.

H ομάδα έργου της Androidus Project Tank, αποτελείται από τους:

Γεώργιος Καλομοίρης (Υποψ. Διδάκτορας Πολιτιστικού Σχεδιασμού Συν-ιδρυτής & Επιμελητής Androidus), Αντώνης Νταγιαντάς (Αναλυτής Προγραμματιστής Η/Υ, Project Manager & Συν-ιδρυτής Androidus), Χαράλαμπος Σκουλάς (Λογιστής, υπεύθυνος Οικονομικών υποθέσεων), Μαρίνα Γεροντή (Πολιτιστική Διαχειρίστρια - Σύμβουλος Επικοινωνίας), Νίκος Καλλέργης (Μηχανικός Περιβάλλοντος, Functional Manager) και Γιάννης Οικονομάκης (Graphic Design & Visual Communication Manager).

 Ακολουθείστε την σελίδα www.androidus.gr